همه‌چیز درباره آش شله‌قلمکار آشی که صبحانه و ناهار طهرونی‌ها بود شلم‌شوربای لذیذ!
تاریخ انتشار: ۱۰ شهریور ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۰۴۲۰۱۴۲
زندگی > تغذیه - پرنیان سلطانی-خبرنگار:
یکی از غذاهای اصلی تهرانی‌ها در روزگاران دور پایتخت آش شله‌قلمکار بود.
شأن و ارزش این غذای مقوی هم به قدری بود که نقل است در سال‌هایی که هنوز قاشق و چنگال‌های امروزی مرسوم نبود و تهرانی‌ها غذا را با دست می‌خوردند آش شله‌قلمکار تنها غذایی بود که با قاشق چوبی خورده می‌شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
داستان‌هایی که هنوز هم در زبان عامه مردم مورد استفاده قرار می‌گیرد و بیشتر ما آنها را از قول مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌هایمان شنیده‌ایم. اگر می‌خواهید درباره این خوراک خاص تهرانی‌ها بیشتر بدانید این گزارش را بخوانید.
هیچ‌کس به‌طور دقیق نمی‌داند نخستین بار در چه سالی آش شله‌قلمکار طبخ شد و نخستین کسی که گوشت را با نخود، لوبیا قرمز، لوبیا چیتی، عدس، ماش، برنج،تره، جعفری، ترخون و مرزه مخلوط کرد و از آنها یک آش خوشمزه پخت، چه کسی بود. اما این‌طور که مورخان و تهران‌پژوهان می‌گویند احتمالاً این آش همان آش نذری ناصرالدین شاه قاجار است که سالی یکبار در قصر سرخه‌حصار پخته می‌شد و آشپزباشی یک کاسه از آن را به خانه بزرگان شهر می‌فرستاد. آشی که گفته می‌شود در آن از انواع گوشت تا تخمه و آب هندوانه هم وجود داشت.
چه آش شله‌قلمکاری درست کردهایاینطور که «نصرالله حدادی» پژوهشگر تهران قدیم و نویسنده کتاب «با من به طهران بیایید» می‌گوید آش شله‌قلمکار همان شلم‌شورباست. «شوربا» به معنی آش است و این‌طور به نظر می‌رسد که منظور از «شلم» هم شلغم بوده که در مجموع مراد از آن، آش شلغم است. اما از آنجا که در این آش از انواع گوشت، سبزی و حبوبات استفاده می‌شد امروزه در معنای متداول به هر چیز قاطی و پاطی و درهم و برهم شلم‌شوربا می‌گویند.
اگرچه این عبارت بیشتر نشان از درهم‌ریختگی و ناموزونی دارد اما بسیاری از تهرانی‌ها از عبارت «آش شله‌قلمکار» هم برای نشان دادن درهم و برهم بودن چیزی استفاده می‌کنند. شاید شما هم این اصطلاح را شنیده باشید که وقتی کسی شلخته کار می‌کند و حاصل کارش، ترکیب نامناسب و ناموزونی می‌شود به او می‌گویند: «چه آش شله‌قلمکاری درست کرده‌ای! »
ان‌شاءالله سر آش شله‌قلمکار!شاید به دلیل همین مخلوط بودن در آش شله‌قلمکار است که تهرانی‌ها از این آش یک ضرب‌المثل منحصربه‌فرد ساخته بودند. همه ما مَثَل «وعده سر خرمن دادن» را شنیده‌ایم؛ اصطلاحی که در روزگاران دور از روستاها و دقیقاً از سر خرمن برخاست و خیلی زود فراگیر شد. اما بسیاری از ما نمی‌دانیم که پایتخت‌نشین‌ها دقیقاً معادل همین مَثَل را داشته‌اند و هروقت می‌خواستند طرف مورد مذاکره‌شان را پی کارش بفرستند به او وعده «سر آش شله‌قلمکار» را می‌دادند.
از آنجا که آش شله‌قلمکار انواع و اقسام خوراکی‌ها را در خود جا می‌داد بعضی فروشندگان سودجو از این فرصت استفاده می‌کردند و هرچه دم دستشان بود از مواد خوراکی مانده و فاسد شده را در آن می‌ریختند و به خورد ملت می‌دادند. به همین دلیل زمانی که فصل پاییز و متعاقب آن دوره آش شله‌قلمکار فرا می‌رسید بیماری و در پی آن مرگ و میر هم در تهران زیاد می‌شد. این‌طور که در جلد نخست کتاب «طهران قدیم» اثر جعفر شهری آمده مَثَل «ان‌شاءالله سر آش شله‌قلمکار» از آنجا بر سر زبان‌ها افتاد که روزی طلبکاری از یک مرده‌شور، طلبش را مطالبه کرد. مرده‌شور هم به او وعده به بازار آمدن آش شله‌قلمکار را داد. یعنی زمانی که مرگ و میر در تهران زیاد می‌شد و مرده‌شور با کفن و دفن اموات بیشتر پول خوبی به دست می‌آورد و می‌توانست حسابش را تسویه کند.
بخورید که مال خودتان استدرباره آلودگی و شلم‌شوربا بودن این نوع آش داستان معروفی نقل شده که حتی امروز هم به طنز و شوخی در خانه بسیاری از تهرانی‌ها به کار می‌رود. ماجرا از این قرار است که یکی از آشپزان میدان کاه‌فروش‌ها هر روز موقع ناهار که می‌شد پای پاتیل پلو می‌نشست و داد می‌زد: «بخورید که مال خودتان است.»
اگر پلویی که پخته بود تا شب تمام نمی‌شد فردا آن را کوفته می‌کرد و دوباره می‌گفت: «بخورید مال خودتان است.» باز اگر آخر شب می‌شد و چیزی از آن باقی می‌ماند فردا برگ مو یا کلم دورش می‌پیچید یا مواد را داخل بادمجان می‌ریخت و آنها را به خورد ملت می‌داد. اگر آن هم خورده نمی‌شد و چیزی از آن باقی می‌ماند فردا آش می‌کرد و می‌گفت: «دیدید که مال خودتان بود! اما اگر روز اول می‌خوردید، پلو می‌خوردید، حالا باید آش بخورید!»
2 هزار‌کیلوگرم آش در یک روزبرای تهرانی‌ها، آش شله‌قلمکار غذای کاملی بود که در وعده صبحانه یا ناهار با نان تافتون خورده می‌شد. آشی که با انواع بنشن و سبزی و گوشت فراوان پخته می‌شد و بعد از جا افتادن، روی آن روغن و پیازداغ فراوان می‌ریختند. پیازداغ این آش هم حتماً باید در چربی گوسفندی درست می‌شد و با زعفران رنگ و مزه می‌گرفت. به روایت «جعفر شهری» یکی از تهران‌شناسان در اواخر دوران قاجار و اوایل دوره پهلوی، بچه‌ها این آش مقوی و پرانرژی را با یک شاهی می‌خریدند و بزرگسالان با پرداخت 4 یا 5 شاهی یک نیم کاسه سفالین آش می‌خریدند و با همین مقدار کاملاً سیر می‌شدند.
درباره استقبال بی‌نظیر تهرانی‌ها از آش شله‌قلمکار نیز نقل است که «مشهدی عبدالله» یکی از آش‌فروش‌های معروف تهران که به «عبدالله آشی» معروف بود، در دکان خود در سه‌راه بزازها روزانه نیم‌خروار (150کیلوگرم) خرده برنج صرف پختن آش شله‌قلمکار می‌کرد که با سایر مخلفات آش از جمله نخود، لوبیا، ماش، عدس، سبزی و چند گوسفند گوشت و آب به بیش از 6، 7 خروار می‌رسید. جالب اینکه همه این 2هزار‌کیلوگرم آش شله‌قلمکار که تقریباً غذای 3 هزار نفر بود تا ساعت 2 بعدازظهر به فروش می‌رفت.
در همین زمینه: وقتی گرسنه‌اید این‌ها را نخورید غذا را پیش از سفر یا در مقصد به طور کامل طبخ کنید روغن کانولا کانادایی نخرید تابستان پرخوری نکنیدمنبع: همشهری آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۰۴۲۰۱۴۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بهترین زمان برای مسواک زدن / چند بار در روز مسواک بزنیم؟
به گزارش خبرآنلاین از مشرق نیوز، سازمان سلامت جهانی به شما پیشنهاد می‌کند که دو بار در روز و هر بار ۲ دقیقه مسواک بزنید. اگر کمتر از ۲ دقیقه مسواک بزنید، نمی‌توانید پلاک‌های دندانی را بردارید.
اگر فکر می‌کنید که این دو دقیقه بسیار طولانی تر از مسواک زدن همیشگی شما می‌باشد، پس تنها نیستید. بسیاری از افراد فقط ۴۵ ثانیه صرف مسواک زدن می‌کنند اما مطالعات نشان می‌دهد که تایم مسواک زدن چقدر می‌تواند روی از بین بردن پلاک‌های دندانی موثر باشد. مسواک زدن ۲ دقیقه‌ای می‌تواند تفاوت بسیار زیادی با ۴۵ ثانیه داشته باشد و ۲۶ درصد پلاک بیشتری را از روی دندان‌های شما بردارد.
بهترین زمان برای مسواک زدن چه موقع است؟
بعضی از دندانپزشکان پیشنهاد می‌کنند که بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید. عموما اگر دوبار در روز مسواک می‌زنید، احتمالاً باید یک بار صبح و یک بار قبل از خواب این کار را انجام دهید.
اگر بعد از خوردن صبحانه مسواک می‌زنید، حداقل باید یک ساعت بعد از صبحانه خوردن صبر کنید.
این تایم مسواک زدن بسیار مهم است؛ مخصوصاً اگر مواد اسیدی مثل مرکبات مصرف کرده باشید.
مسواک زدن بسیار سریع بعد از مصرف غذاهای اسیدی یا نوشیدنی‌های اسیدی مینای دندان را از بین می‌برد که بر اثر مصرف اسید ضعیف شده است. اگر صبحانه آب پرتقال می‌خورید و زمان دارید که یک ساعت تا مسواک زدن صبر کنید، بهتر است قبل از صبحانه این کار را انجام دهید اما اگر اصلا قادر به انجام این کار نیستید، فقط بعد از صبحانه کمی آب در دهان خود بریزید و دهانتان را شستشو دهید و یک آدامس بدون قند بجوید تا یک ساعت سپری شود.
آیا می‌توان دندان ها را زیاد مسواک زد؟
مسواک زدن دندان‌ها سه بار در روز بعد از هر وعده غذایی احتمالاً به دندان‌های شما آسیب وارد نمی‌کند. اگرچه که مسواک زدن به صورت بسیار سفت یا خیلی زود بعد از مصرف غذاهای اسیدی احتمال آسیب دارد. هنگام مسواک زدن حتما باید مسواک لمس کامل اما ملایم با دندان‌ها داشته باشد. حتی اگر قرار است که دندان خود را به صورت عمقی تمیز کنید، باز هم باید با آن ملایم رفتار کنید، زیرا سخت برخورد کردن با دندان باعث از بین بردن مینای دندان و حساسیت لثه خواهد شد.
اگر مطمئن نیستید که سفت یا شل مسواک می‌زنید بهتر است به مسواک خود نگاهی بیاندازید. اگر موهای مسواک شما صاف شده‌اند، احتمالاً بیش از حد خشن رفتار می کنید و بهتر است که مسواک خود را نیز عوض کنید.
چه نوع مسواکی باید استفاده کرد؟
بهترین حالت این است از مسواک های نرم برای تمیز کردن دندان استفاده کنید. استفاده از مسواک‌ها با ریشه‌های سفت و سخت عاملی برای آسیب دیدگی لثه و مینای دندان است و فشار زیادی را به دندان‌ها وارد خواهد کرد. در سریع‌ترین زمان ممکن، مسواکی را که دارای خم شدگی و شکنندگی شده است را عوض کنید. حتی اگر ریشه‌های موجود در مسواک هم سالم هستند، بهتر است که هر سه ماه یا چهار ماه یک بار مسواک خود را جایگزین کنید.
تحقیقات نشان می‌دهد که بهترین حالت مسواک زدن، استفاده از مسواک‌های الکتریکی یا همان برقی با استفاده از سر مسواک چرخان است. هنوز هم عادت‌های مسواک زدن روزانه بستگی به این دارد که از چه مسواک‌هایی استفاده می‌کنید. بهتر است هر چیزی را که احساس راحتی بیشتری با آن دارید را انتخاب کنید.
233233
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1902554
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان